ΛΕΪΣΜΑΝΙΩΣΗ (Καλαζάρ)

Γιατί η Λεϊσμανίαση είναι σοβαρό νόσημα;

Η Λεϊσμανίαση των σκύλων είναι μια παρασιτική νόσος που προκαλείται από ένα πρωτόζωο με το όνομα Leishmania infantum και είναι σημαντική για τον κτηνιατρικό κλάδο επειδή μεταδίδεται κυρίως στους σκύλους προκαλώντας μια βαριά ασθένεια που συνήθως καταλήγει σε θάνατο εάν δεν θεραπευτεί κατάλληλα. Επίσης, οι σκύλοι θεωρούνται βασική πηγή μόλυνσης για άλλους σκύλους καθώς επίσης και για τον άνθρωπο (Gramiccia και Gradoni, 2005). Οι σκύλοι είναι το πιο αγαπητό κατοικίδιο για τις οικογένειες των αναπτυγμένων και αναπτυσσόμενων χωρών, και η υγεία αυτών των πιστών συντρόφων είναι εξαιρετικά σημαντική για τους ιδιοκτήτες τους. Έχει αναφερθεί ότι η νόσος προσβάλλει τους άγριες κυνίδες (Sobrino et al., 2008), τις γάτες (Martin-Sanchez et al., 2007) και τα άλογα (Fernandez-Bellon et al., 2006) στις ίδιες περιοχές όπου η νόσος ενδημεί στους σκύλους. Η λεϊσμανίαση είναι όντως μία από τις σοβαρότερες ζωονόσους σε παγκόσμιο επίπεδο και αιτία ασθένειας όχι μόνο για τους σκύλους αλλά και για τους ανθρώπους.
Η ανθρώπινη λεϊσμανίαση, που προκαλείται από διάφορα είδη λεϊσμάνιας, περιλαμβάνει μια ομάδα ασθενειών ζωονοσογόνου και ανθρωπονοσογόνου χαρακτήρα. Σε αυτές συμπεριλαμβάνεται η σπλαχνική λεϊσμανίαση (LV), η οποία επηρεάζει τα εσωτερικά όργανα και είναι θανατηφόρα αν δεν θεραπευτεί κατάλληλα, και οι δερματικές και βλεννοδερματικές μορφές (LC), που προσβάλλουν το δέρμα και τις βλεννο-επιδερμικές συνδέσεις. Μερικές φορές αυτές οι μορφές θεραπεύονται με φυσικό τρόπο, αφήνοντας ωστόσο παραμορφωτικές ουλές. Η λεϊσμανίαση είναι μία από τις κύριες επιδημικές νόσους που μαστίζουν τους φτωχότερους λαούς του κόσμου, κυρίως στις αγροτικές και προαστιακές περιοχές (Solano-Gallego et al., 2009).

Ποια είδη λεϊσμάνιας μεταδίδονται στους σκύλους;

Το σημαντικότερο είδος λεϊσμάνιας για τον σκύλο είναι η L. infantum στον Παλαιό Κόσμο, που είναι συνώνυμο του L. chagasi στην Κεντρική και Νότια Αμερική. Στην πραγματικότητα, θεωρείται ότι το L. infantum μεταφέρθηκε στην αμερικανική ήπειρο μέσω των σκύλων των Ευρωπαίων αποικιστών κατά τον αποικισμό της Νότιας Αμερικής (Tuon et al., 2008).

Πώς μεταδίδεται η λεϊσμανίαση στον σκύλο;

Η λεϊσμάνια είναι ένα διφασικό παράσιτο, το οποίο για να ολοκληρώσει τον κύκλο ζωής του χρειάζεται δύο ξενιστές. Ένα έντομο-φορέα με την κοινή ονομασία «σκνίπα», που ανήκει στην ομάδα των φλεβοτόμων και φιλοξενεί την εξωκυτταρική μορφή εντερικών μαστιγωτών (flagellate), τη λεγόμενη προμαστιγωτή, και ένα θηλαστικό μέσα στο οποίο αναπτύσσεται η ενδοκυτταρική μορφή που ονομάζεται αμαστιγωτή. Όταν ένας θηλυκός φλεβοτόμος τρέφεται με αίμα θηλαστικού, εμβολιάζει σε αυτό προμαστιγωτά μέσω της προβοσκίδας του. Οι φλεβοτόμοι απομυζούν τα γεύματα αίματος τσιμπώντας τους σκύλους κυρίως στις περιοχές δέρματος που είναι ελλιπώς καλυμμένες, όπως το κεφάλι, η μύτη, τα πτερύγια του αυτιού, η βουβωνική και περιπρωκτική περιοχή. Μόλις το παράσιτο εγχυθεί στο δέρμα του σπονδυλωτού ξενιστή, έχει ως αποτέλεσμα την ταχεία φαγοκυττάρωση από τα μακροφάγα. Το μακροφάγο περικυκλώνει το παράσιτο σχηματίζοντας ένα κυστίδιο, το λεγόμενο φαγόσωμα, και προσπαθεί να το σκοτώσει με τις μη ειδικές αμυντικές ενέργειές του. Ωστόσο, η λεϊσμάνια είναι ικανή να ξεφεύγει από τις μακροφαγικές άμυνες καταφέρνοντας, αντιθέτως, να επιβιώνει και να πολλαπλασιάζεται στα μακροφάγα. Η επέκταση της μόλυνσης εξαρτάται από την αποτελεσματικότητα της ανοσοαπόκρισης του ξενιστή (Alvar et al., 2008). Τα παράσιτα μπορούν στη συνέχεια να μεταφερθούν σε άλλους φλεβοτόμους, όπου τα αμαστιγωτά που προσέλαβαν με το γεύμα αίματος, απελευθερώνονται από τα κύτταρα των θηλαστικών στα οποία βρίσκονταν και μετατρέπονται σε προμαστιγωτά. Η φυσική μεταφορά επαληθεύεται μόνο στις περιοχές που υπάρχουν κατάλληλοι φορείς (Killick-Kendrick, 1999; Volf et al., 2008). Η επιβίωση του παρασίτου κατά τη διάρκεια του χειμώνα εξασφαλίζεται κυρίως από την παρουσία του στους μολυσμένους σκύλους, καθώς δεν έχει αποδειχθεί ποτέ καμία μετάδοση λεϊσμάνιας μέσω των ωοθηκών στο έντομο-φορέα (Bates, 2007).

Πηγή: VIRBAC (animal health)